هر ایمانی ارزش ندارد!
ایمان مانند درختی پر بار و پر ثمر است که اگر جوانه آن در روح و جان کسی کاشته شود و درست آبیاری گردد میوه می دهد. بنابر این کسانی که عمل صالح ندارند، ایمان و باور و اعتقاد ندارند که نتیجه و میوه ای در اعمال آنان هویدا گردد.
امنیت از مهمترین نعمت های الهی است که به هر کسی داده می شود .
در سایه امنیت است که انسان رشد پیدا می کند و به راحتی مراتب تربیتی، علمی و دینی را طی می کند .
خانه و خانواده ای که امنیت روانی داشته باشند و به مقدار کفایت دنیایشان تامین باشد، با آرامش خاطر مسیر ناهموار دنیا را طی می کنند. شکوفایی استعدادهای نهفته در این خانواده سهل و آسان تر است و فرزندان نخبه اصولاً در چنین خانواده هایی که از نعمت آرامش و امنیت برخوردار هستند نمود پیدا می کند.
جامعه نیز همین حکم را دارد هر چقدر امنیت روانی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بالاتر باشد مردم آن جامعه بهتر رشد می کنند و شکوفایی اقتصادی و فرهنگی در گرو این امر است. به همین علت است ابرقدرتهای جهانی با ایجاد جنگ های پی در پی و اشغال نظامی هر کشور سد بزرگی در راه رشد و بالندگی آن ایجاد می کنند.
بالعکس خانواده متشنج که زلزله های روانی و اقتصادی پایه های محکم آن را سست کرده، هیچ گاه پله های موفقیت را طی نمی کنند چرا که ناامنی و فقدان آسایش و آرامش، افراد آن خانواده را در منجلاب گرفتاری فرو می برد و قدرت و تفکر خلاق و شکوفه زدن جوانه های استعداد و توانایی و قابلیت را از آنان می گیرد .مثلا فرزندانی که در خانواده های معتاد رشد می کنند و یا در کشمکش دعوای پدر و مادر دچار طوفان طلاق میشوند اغلب موفق نیستند؛ بنابر این می توان گفت قانون کلی این جهان این است که در صورت نبودن امنیت و آرامش، رشد و شکوفایی تا حدی محال و غیر ممکن است.
ایمان چیست؟
ایمان از ریشه امن به معنای دژ مستحکم و پناهگاه امنی برای تمامی خطرات و مهلکه های دنیایی است که در صورت عدم مراقبت و محافظت، گاهی تا سر حد مرگ ، روح انسان را پیش می برد و به تعبیری روح دچار مرگ مغری می گردد . به تعبیری در چنین حالتی تمامی سیستم های حیاتی انسان از کار می افتد .
ایمان خانه امن درونی است ، آرامشی که از درون می جوشد و این با هیچ چیز دیگری بدست نمی آید .
همچنان که امنیت در نهاد خانواده و جامعه موثر است ، ایمان نیز باعث رشد و شکوفایی استعداد های معنوی انسان می‌گردد و بستر مناسبی برای پرورش روح و جان را مهیا می کند .
آنان که به واسطه ایمان واقعی و قلبی آرامش درونی دارند ، بادها و حتی طوفان های سهمگین آنان را از پا در نمی آورد و به واسطه همین خانه امن و محکم، مسیر بندگی را هموار می کند .
آری هیچ نیرویی مانند ایمان به خدا در دل انسان آرامش ایجاد نمی کند.
حال سوال این است که چرا اکثر مسلمانان دچار بد بختی های گوناگون هستند؟ مگر ایمان مانند رودخانه ای نیست که ما را به ساحل امن دریای عشق خدا برساند آیا ایمان ما درست و واقعی نیست یا ایمان فی حد ذاته موثرنیست
اولیاء خدا کسانی اند که بالاترین آرامش را دارند؛ آنانکه نه از گذشته غم و اندوهی دارند و نه ترسی از آینده دارند : أَلا إِنَّ أَوْلِیَاء اللّهِ لاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ (60/یونس)
سوالی که ممکن است پیش آید این است که با توجه به آیات و گفته های معصومین پیرامون ایمان و نتایج و بهره های آن ، چرا اکثر مسلمانان دچار بد بختی های گوناگون هستند؟
مگر ایمان مانند رودخانه ای نیست که ما را به ساحل امن دریای عشق خدا می رساند؟!
آیا ایمان ما درست و واقعی نیست یا ایمان فی حد ذاته موثرنیست؟!
چه نوع ایمانی ارزشمند است؟
قرآن کریم به چند نوع ایمان و گرایش های مختلف اشاره کرده و تعادادی از آنها را مورد انتقاد قرار داده است:
1-ایمان موسمی و فصلی
بسیاری از افراد فقط در سختی ها و مشکلات خدا را می خوانند و تا به سختی می رسند ،مداوماً نذر می کنند و به همه ائمه متوصل می شوند اما همین که گره از کارشان گشوده شد یا خطر از سرشان رفع شود، خدا را فراموش می کنند .
اینان بندگانی مطیع و فرمان بردار نیستند در عین این که نماز نمی خوانند و روزه خواری می کنند و حجاب و عفاف را رعایت نمی کنند، اعتقادشان بر این است که دل باید پاک باشد .
این دوستان بالواقع بنده خدا نیستند و اسیر هواهای نفسانی هستند و به تعبیری خدای آنها ، هوای نفسشان است .
فَإِذَا رَکِبُوا فِی الْفُلْکِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إِذَا هُمْ یُشْرِکُونَ : و هنگامى که بر کشتى سوار مىشوند خدا را مخلصانه مىخوانند و[لى] چون به سوى خشکى رساند و نجاتشان داد، بناگاه شرک مىورزند.(عنکبوت /65)
قرآن به زیبایی می فرماید : این گروه همین که احساس خطر کردند و کشتی خود را در حال غرق دیدند ، فریاد یا الله می زنند ولی وقتی رهایی پیدا کردند و خود را به ساحل آرامش دیدند بار دیگربه سراغ غیر خدا رفته و شرک می ورزند .
در این آیه طوفان و امواج دریا نماد سختی های این دنیا است و ساحل دریا نشانه ای از گره گشایی و برطرف شدن سختی هاست.
2-ایمان تقلیدی
گاهی ایمان و گرایش به خاطر تقلید از آبا و نیاکان ، بدون هیچ دلیل و برهان منطقی است ؛ همچون ایمان بت پرستان که در جواب انبیاء می گفتند : ما این عقیده به بت ها را از نیاکان خود گرفته ایم.
قَالُوا بَلْ وَجَدْنَا آبَاءنَا کَذَلِکَ یَفْعَلُونَ : گفتند نه ، بلکه پدران خود را یافتیم که چنین مىکردند.(شعراء/74)
3-ایمان سطحی
گروهی دیگر دارای ایمان و گرایش سطحی هستند و ایمان واقعی در دل و روان و روح آنان نفوذ نکرده است .
قرآن در این باره می فرماید: گروهی از اعراب نزد پیامبر آمدند و گفتند ما همه ایمان آورده ایم. خداوند به پیامبر فرمود به اینها بگو ایمان هنوز در قلب شما وارد نشده و رسوخ نکرده و شما تنها اظهار ایمان می کنید :
قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا قُل لَّمْ تُۆْمِنُوا وَلَکِن قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا یَدْخُلِ الْإِیمَانُ فِی قُلُوبِکُمْ وَإِن تُطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَا یَلِتْکُم مِّنْ أَعْمَالِکُمْ شَیْئًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ
برخى از بادیهنشینان گفتند ایمان آوردیم . بگو ایمان نیاوردهاید لیکن بگویید اسلام آوردیم و هنوز در دل هاى شما ایمان داخل نشده است و اگر خدا و پیامبر او را فرمان برید از [ارزش] کردههایتان چیزى کم نمىکند خدا آمرزنده مهربان است. (حجرات/14)
قانون کلی این جهان این است که در صورت نبودن امنیت و آرامش رشد و شکوفایی تا حدی محال و غیرممکن است
ایمان مانند درختی پر بار و پر ثمر است که اگر جوانه آن در روح و جان کسی کاشته شود و درست آبیاری گردد ، میوه می‌دهد. پس کسانی که عمل صالح ندارند ، ایمان و باور و اعتقاد ندارند که نتیجه و میوه ای در اعمال آنان هویدا گردد.
به بیانی دیگر بسیاری از ما مسلمانان ایمان واقعی و راستینی نداریم تا با رفتار و اعمال درست و صالح دنیا و آخرتمان را آباد کنیم.
این مطلب را فراموش نکنیم که ایمان مانند موتوری محرک تمامی اجزا انسان را به حرکت و شوق در می آورد . ایمانی که حرارت آن قلب را سوز عشق می دهد و تمامی سلول های بدن را با زمزمه دوست به حیات واقعی و ابدی می‌رساند،شعله های عشق وجود عاشق را تبدیل به وجودی نورانی می سازد.
ایمان واقعی
إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ لآیَاتٍ لِّأُوْلِی الألْبَابِ
مسلما در آفرینش آسمانها و زمین و در پى یکدیگر آمدن شب و روز براى خردمندان نشانههایى [قانع کننده] است. (آل عمران /190)
در قرآن کریم تنها ایمانی ارزشمند شمرده شده است که بر اساس فکر و تعقل باشد. چنین ایمانی به سادگی و راحتی به غارت نمی رود و دزدان توانایی به تاراج بردن آن را ندارند .
تاکید بسیار زیاد قرآن مبنی بر تفکر و تعقل در آفریده های الهی ، اعمال ،رفتار ،..... به خاطر همین است ؛ زیرا وقتی پایه‌های فکری و اعتقادی کسی با تحقیق و تفکر و علم آموزی شکل گرفت، به راحتی مورد دستبرد شیطان و دشمنان قرار نخواهد گرفت .
مریم خندابی
بخش قرآن تبیان
